فشار خون بالا در دوران بارداری، یک وضعیت رایج است که می تواند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشد. خوشبختانه با تشخیص زودهنگام و مراقبت های مناسب، می توان این وضعیت را مدیریت کرد. در این مقاله، به بررسی کامل این موضوع، از علل و علائم تا درمان و عوارض خواهیم پرداخت.
انواع فشار خون بالا در بارداری
- فشار خون مزمن: فشار خونی که قبل از بارداری یا در اوایل بارداری وجود داشته و تا پس از زایمان ادامه می یابد.
- فشار خون بارداری: فشار خونی که بعد از هفثه ۲۰ بارداری و بدون وجود بیماری های قبلی ایجاد می شود.
علل فشار خون بالا در بارداری
علت دقیق فشار خون بالا در بارداری به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل زیر می توانند خطر ایتلا به آن را افزایش دهند:
- جاقی و اضافه وزن
- بارداری در سنین بالا
- سابقه خانوادگی فشار خون بالا
- دیابت
- بیماری های کلیوی
در بسیاری از موارد، فشار خون بالا در بارداری هیچ علامتی ندارد. اما در برخی موارد، ممکن است علائمی مانند سردرد، تاری دیدذذ، درد شکم، تورم دست ها و پاها و کاهش ادرار مشاهده شود.
عوارض فشار خون بالا در بارداری
اگر فشار خون بالا در بارداری درمان نشود، می تواند عوارض جذی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد، از جمله:
- زودرس به دنیا آمدن نوزاد
- وزن کم هنگام تولد
- جفت زودرس
- مشکلات رشد جنین
- سکته مغزی
- نارسایی کلیه
- مرگ مادر یا جنین
پره اکلامپسی چیست؟
یک عارضه جدی است که با افزایش فشار خون، پروتئین در ادرار و تورم در اندام ها همراه است. (پری-اکلامپسیا (به انگلیسی: Pre-eclampsia) از عوارض دوران بارداری و یک اختلال چندااارگانی است که در ۵ تا ۷ درصد از حاملگی ها در کشورهای غربی رخ می دهد. این بیماری یکی از علت های مهم مرگ و میر مادران باردار می باشد که باعث عوارض جنینی و مادری می شود. ↵این عارضه بعد از هفتهٔ بیستم بارداری رخ می دهد و با فشار خون سیستولیک بیشتر از ۱۴۰ میلی متر جیوه یا دیاستولیک بیشتر از ۹۰ میلی متر جیوه که معمولاً همراه با پروتئینوری است تشخیص داده می شود)
علت اصلی پری-اکلامپسیا ناشناخته است و تنها راه قطعی درمان آن پایان دادن به حاملگی و خارج کردن جنین و جفت می باشد. با این وجود علل احتمالی زیر مطرح شده است:
- جربان خون ناکافی به رحم
- صدمه به جدار عروق
- اختلال در سیستم ایمنی
- رژیم غذایی بد
- پروتئین در ادرار
اختلالات دیگری نیز می تواند در این میان اثرگذار باشد:
فشار خون حاملگی: زنان با پرفشاری خون بارداری دارای فشار خون بالا هستند اما پروتئین بیش از حد در ادرار یا سایر نشانه های آسیب اندام دیده نمی شوند. بعضی از زنان مبتلا به فشار خون بارداری در نهایت به پره اکلامپسی دچار می شوند.
پرفشاری خون مزمن: پرفشاری خون مزمن فشار خون بالا است که قبل از بارداری وجود داشت یا قبل از هفتهٔ ۲۰ حاملگی اتفاق می افتد. اما به این دلیل که فشار خون بالا معمولاً علائم ندارد، ممکن است دببیشوار باشد که زمان شروع آن مشخص شود.
پرفشاری خون مزمن با پره اکلامپسی سوپاپ: این بیماری در زنان مبتلا به فشار خون بالا مزمن قبل از بارداری رخ می دهد، اما پس از آن افزایش فشار خون و پروتئین در ادرار یا سایر عوارض سالم در دوران بارداری افزایش می یابد.
تشخیص فشار خون بالا در بارداری
پزشک با اندازه گیری فشار خون به طور منظم در طول بارداری، می تواند فشار خون بالا را تشخیص دهد. همچنین ممکن است آزمایش های دیگری مانند آزمایش ادرار و سونوگرافی برای بررسی وضعیت جنین تجویز کند.
درمان فشار خون بالا در بارداری
درمان فشار خون بالا در بارداری به شدت بیماری و عوامل خطر بستگی دارد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دارو درمانی: پزشک ممکن برای کنترل فشار خون دارو تجویز کند.
- استراحت: استراحت کافی و اجتناب از فعالیت های سنگین می تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
- رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای کم نمک، میوه ها، سبزیجات و لبنیات کم چرب می تواند به کنترل فشار خون کمک کند.
- نظارت دقیق: پزشک به طور مرتب وضعیت مادر و جنین را بررسی خواهد کرد.
پیشگیری از فشار خون بالا در بارداری
اگرچه نمی توان از همه موارد فشار خون بالا در بارداری پیشگیری کرد، اما با رعایت موارد زیر می توان خطر ابتلا به آن را کاهش داد:
- وزن مناسب قبل از بارداری: اضافه وزن و چاقی یکی از مهم ترین عوامل خطر برای فشار خون بالا در بارداری است. سعی کنید قبل از بارداری به وزن ایده آل برسید و در طول بارداری نیز افزایش وزن متناسب با توصیه پزشک داشته باشید.
- رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای غنی از فیبر، میوه ها، سبزیجات، لبنیات کم چرب و محدود کردن مصرف نمک و غذاهای فرآوری شده به کنترل فشار خون کمک می کند.
- ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم (با تایید پزشک) به کاهش فشار خون و بهبود سلامت کلی کمک می کند. پیاده روی، شنا و یوگا از ورزش های مناسب در دوران بارداری هستند.
- کنترل بیماری های زمینه ای: اگر قبل از بارداری به بیماری هایی مانند دیابت، بیماری کلیوی خون مزمن مبتلا هستید، حتما تحت نظر پزشک خود باشید و داروهای تجویز شده را به طور مرطب مصرف کنید.
- استراحت کافی: خواب کافی و استراحت منظم به کاهش استرس و بهبود عملکرد بدن کمک می کند.
- مراجعه منظم به پزشک: انجام آزمایش های دوره ای و معاینات منظم توسط پزشک به تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی کمک می کند.
نکات مهم برای پیشگیری
- مصرف مکمل ها: حتما با پزشک خود در مورد مصرف مکمل های غذایی مانند کلسیم و فولیک اسید مشورت کنید.
- اجتناب از استرس: سعی کنید در طول بارداری آرامش خود را حفظ کنید و از استرس های زیاد دوری کنید.
- محدود کردن مصرف کافئین: مصرف بیش از حد کافئین می تواند فشار خون را افزایش دهد.
- پرهیز از سیگار و مواد مخدر: مصرف سیگار و مواد مخدر در دوران بارداری بسیار خطرناک است و می تواند عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد.
نکته مهم: اگر در دوران بارداری فشار خون بالا دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید و تحت نظر او باشید. با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می توان از عوارض جدی این بیماری پیشگیری کرد.
توجه: این مقاله صرفاً جنبه اطلاع رسانی دارد و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی در نظر گرفته شود. برای دریافت اطلاعات دقیق تر و درمان مناسب، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
سوالات متداول
- آیا می توان از فشار خون بالا در بارداری به طور کامل پیشگیری کرد؟ با رعایت نکات ذکر شده، می توان خطر ابتلا به فشار خون بالا در بارداری را به میزان قابل توجهی کاهش داد، اما در برخی موارد، عوامل ژنتیکی و سایر عوامل خارج از کنترل فرد می توانند نقش داشته باشند.
- آیا ورزش در دوران بارداری خطرناک است؟ ورزش منظم با تایید پزشک در دوران بارداری نه تنها خطرناک نیست، بلکه می تواند به بهبود سلامت مادر و جنین کمک کند.
- آیا مصرف نمک در دوران بارداری باید به طور کامل قطع شود؟ مصرف نمک به طور کامل توصیه نمیشود، اما باید مصرف آن را محدود کرد و از غذاهای پر نمک پرهیز کرد.
سخن پایانی
در دوران بارداری، فشار خون بالا به صورت مداوم می تواند خطراتی جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد اما اگر صرفا فشار خون بالا را در زمان گرما، راه رفتن زیاد و یا همراه با تنش های عصبی تجربه می کنید طبیعی است و جایی برای نگرانی نیست برای اطمینان خاطر با پزشک خود مشورت کنید و به صورت منظم فشار خون خود را در خانه به وسیله فشار سنج دیجیتالی اندازه بگیرید و یادداشت کنید حتما سعی کنید شرایطی که در آن بودید و مواد غذایی که استفاده کردید را هم یادداشت کنید و با پزشک خود درمیان بگذارید.
